Tôi
học nhạc từ năm 9 tuổi. Bố tôi là giáo viên dạy nhạc tại Nhạc viện Hà
Nội, nay là Học viện Quốc gia Âm nhạc gì gì đó. Cả 3 anh em tôi đều theo
nghề này từ bé. Em tôi học lớp năng khiếu từ nhỏ tại Liên bang Xô viết
cũ. Chắc các bạn cũng biết là trình độ âm nhạc cổ điển của Nga có đẳng
cấp rất cao trên thế giới, kể cả các nước tư bản phát triển cũng gửi
người tới học. Nghệ sĩ Piano cổ điển xuất sắc nhất thế kỷ 20 - Valadimir
Horowit, đã được đào tạo tại Nga. Năm 89, tôi được Nhạc việc Hà Nội và
Bộ Văn hóa cử đi thi âm nhạc Quốc tế tổ chức tại Đức. Đại khái, tôi là
một loại gà chọi, dùng vào việc thi thố để hi vọng đạt thành tích vì
Việt Nam ngày ấy cũng như Việt Nam bây giờ vẫn ưa chuộng thành tích để
đạt được mục tiêu cá nhân hay tập thể nào đó. Tất nhiên, ngày đó, tôi
làm việc rất nhiều với một ý chí quyết tâm rất cao. Kết quả tương đối
bất ngờ khi tôi lọt vào vòng 2 của một cuộc thi quốc tế về nhạc cụ của
tôi mà trước đó, các bậc cha anh đã luôn thất bại, trừ một người có tên
Xuân Trung. Ở Kligenthal ngày ấy và cho đến ngày hôm nay, trong ngành
của tôi, ngoài tôi và anh Trung, nếu tôi không nhầm, thì có rất ít người
Việt lọt vào vòng thi chúng tôi đã đạt được.
(Tôi nhắc lại là trong ngành nhạc cụ của tôi - cây đàn Accordeon, chứ không phải violin, piano hay nhạc cụ nào khác).Tôi là người giỏi giang?Thưa các bạn,
tôi không giỏi, tôi chỉ rất chăm chỉ và cần mẫn.10
năm sau khi thi Quốc tế, tôi bắt đầu biết đến nhạc Jazz. Với những bài
đơn giản, tôi thấy hay, nhưng để hiểu sâu hơn, tôi chẳng hiểu gì cả. Tôi
đã nghĩ những người chơi nhạc Jazz có thể bị điên. Hòa âm của họ rất
khó nghe, không thể chịu được. Đôi khi, họ chơi rất to....Vốn là người
ham học và có máu ăn thua, tôi cố gắng tìm hiểu. Tôi cũng không hiểu gì
nhiều. Và nói thực, cho đến nay, tôi chỉ dám nói là mình có thể hiểu
được khoảng 10% về nhạc Jazz.
Tôi tin là các giáo sư, tiến sĩ âm nhạc
nước nhà nếu ngồi nghe cổ điển, họ có thể say sưa như tất cả những
người ngoại đạo, đã từng yêu mến các giai điệu của Bach, Bethoven,
Mozart, Chopin...; nhưng nếu để nghe nhạc Jazz và thưởng thức nó, đặc
biệt là Jazz hiện đại, tôi e các vị sẽ bỏ về mất.
Jazz là cái gì và tại sao Jazz khó nghe thế?Vâng, Jazz rất khó.
Có
khách hàng mua đàn của tôi và hỏi con họ cần học bao lâu để có thể chơi
được. Tôi bảo phải học cả đời. Họ nói là con họ có chơi chuyên nghiệp
đâu. Tôi nói là giống như ngoại ngữ, dù có chuyên nghiệp hay không thì
con bạn vẫn phải học cả đời vì con bạn sẽ cần âm nhạc giống như cần
ngoại ngữ. Âm nhạc làm cho cuộc sống thêm sắc màu.
Trong ẩm thực, ngọt, bùi, thơm là những cảm giác dễ quen, nhưng đắng, cay, hăng, đôi khi tanh,
"thối"
là những cảm giác rất khó quen. Nhưng không phải lúc nào ngọt, bùi mới
là ngon. Nếu bạn biết ăn ớt, bạn sẽ thấy ngon mặc dù ớt cay, nếu bạn
biết ăn nước mắm, mắm tôm, chao.., bạn cũng sẽ thấy ngon. Bản chất của
mùi nước mắm, mắm tôm, chao là thối theo thói quen của người phương Tây.
Ngày tôi ở Đức, nếu tôi ăn nước mắm, người Đức sống cùng trong chung cư
sẽ than phiền vì họ ngửi giống mùi chuột chết. Họ bảo tôi ăn cá thối.
Đó là chưa kể nếu họ thấy tôi ăn mắm tôm thì họ sẽ nghĩ tôi là mọi.
Ngược lại, có những loại pho mát của họ, nói thực, tôi thấy không khác
gì mùi trong Toilet, khi ăn xong, quên không rửa tay, tôi cứ tưởng mình
đã trót chạm phải....của ai đó. Ấy thế mà người Đức lại bảo là tôi dại,
không biết ăn, pho mát đấy mới là pho mát thực sự ngon (?!).
Thật không hiểu nổi! (Tôi
là người rất thích ăn pho mát bình thường, nhưng pho mat tôi nói đến ở
trên là một loại pho mát rất đặc biệt, thưa các bạn...rất thối, thối hơn
pho mát bình thường rất rất nhiều)Na ná như ẩm thực,
nhạc cổ điển khai thác những giai điệu thuận tai, những quãng, những hòa
âm thuận như bạn ăn những đồ ăn ngọt, bùi, dễ cảm nhận; nhạc hiện đại,
nhạc Jazz khai thác những giai điệu nghịch, quãng, hợp âm nghịch, khó
nghe như bạn ăn cay, hăng, đắng...
Nhạc Jazz sai?Không,
nó sai nhưng sai theo cách riêng của nó, sai theo kiểu có qui luật. Nói
bậy thì không hay rồi, nhưng tôi thấy có người nói bậy rất...hay. Ăn
rau diếp cá rất tanh, nhiều khi buồn nôn, nhưng khi ăn được rồi thì rất
thích, cũng như đứa con 7 tuổi của tôi không hiểu tại sao bố thích uống
rượu vì rượu đắng, cay, xộc lên tận mũi, nhưng khi nó lớn, có thể nó sẽ
thích như tôi. Nếu bạn xem tranh cổ điển, bạn sẽ thấy họ vẽ rất giống,
rất đẹp, dễ hiểu, dễ cảm nhận, nhưng nếu bạn xem tranh của Picasso hay
các nghệ sĩ hiện đại khác, nhiều khi, bạn chẳng hiểu gì vì chẳng thấy
hình khối cụ thể nào cả...Nhạc hiện đại nó na ná như thế, đặc biệt là
nhạc Jazz - nó sai để đúng, tìm cái đúng trong cái sai. Vấn đề là bạn
cảm nhận nó như thế nào và bạn phải học để biết cách cảm nhận.
Song,
nhạc cổ điển vẫn là nền tảng, cũng như bạn không thể ăn ớt, uống rượu để sống.
Bạn cần phải có cơm, sữa và bánh. Giống
ánh sáng và bóng tối, tình yêu và hận thù, bạn biết yêu thì phải biết
ghét - ghét những điều xấu xa, và ai cũng biết tình yêu tạo ra thế giới
chứ không phải hận thù.
Nếu bạn chỉ là kẻ đáng yêu thì bạn sẽ hợp
với Nước thiên đàng hơn là sống trên hành tinh này; bạn có thể trở thành
kẻ đáng ghét, nhưng
làm thế nào để kẻ đáng ghét đó không "hết cửa" lọt vào Nước Chúa mới là bài toán chúng ta cần giải.Mấy hôm nay, tôi gặp nghệ sĩ nhạc Jazz Quyền Văn Minh
(xin bỏ chữ 'ưu tú' ra ngoài vì tôi thích 'nghệ sĩ yêu..tí' hơn nghệ sĩ ưu tú. Nguyên văn phải là
nghệ sĩ Ưu tú Quyền Văn Minh).
Ông nói:
"Quang ạ, anh vẫn thế. Thua nhiều, đau nhiều rồi, anh sẽ yêu nhạc Jazz, vui, thổi kèn nốt quãng đời còn lại".
Ngoài
nhạc Jazz, để phục vụ bạn bè, ông hay thổi Hạ Trắng, Diễm Xưa, Phôi Pha
và các bản tình ca khác của Trịnh Công Sơn với một tiếng kèn mượt mà
mang phong cách Jazz đầy phóng túng.
Ông yêu Hà Nội nên những bài về tình ca về Hà Nội cũng là ưu tiên số một trong những giai điệu đó.
Cũng
như mọi nơi khác trên hành tinh này, Câu lạc bộ của ông cũng có những
thành phần bất hảo. Các nghệ sĩ thường phàn nàn là tại sao Sếp lại "thu
thập" những thành phần... như thế vào ban nhạc...
Ông nghĩ khác và bảo tôi:
-Em thấy đội quân của anh ô hợp như thế mà anh vẫn đưa chúng nó vào trật tự.(Ô hợp = táp nham, không có tổ chức, không có kỉ luật như một bầy quạ)Cũng
giống như Trịnh Công Sơn, Quyền Văn Minh uống rượu nhiều, ông cũng hút
thuốc không ít, ông cũng bị một số người ghét, và ông hay khoe những
"thành tích" mà
ông đang tự hào. Ông tự hào từ một người không được học một giờ nghiêm
chỉnh trong trường, lớp vì không có điều kiện, nhưng ông đã là giáo viên
Nhạc viện hơn 20 năm nay. Tôi nói ông không nên nghĩ như vậy. Ông tốt
nghiệp tại chức Nhạc viện, bằng cấp rất vớ vẩn. Ngày thi vào tại chức,
ông còn chưa có nổi tấm bằng phổ thông trung học, ông
"tổ chức, vượt cửa ải"
phổ thông rồi sau đó mới được ngồi vào cái ghế...tại chức. Ngày ấy, ông
đã nhiều tuổi. Tôi bảo ông là phải sửa lại cách tự hào của mình, ông
hãy hiểu là nhạc viện lúc nào đó phải cảm thấy vinh dự vì đã hơn 20 năm
được cộng tác cùng làm việc với ông chứ không phải ngược lại.
Ông không cần phải tự hào là đã được làm giáo viên Nhạc viện hơn 20 năm.
Ông đã quá khiêm tốn!Ai muốn biết thêm về nhạc Jazz, hãy vào Google, gõ Quyền Văn Minh rồi hãy tìm gặp ông.
Tôi rất quí ông và tất nhiên, không phải vì tôi có cổ phần trong công ty nhạc Jazz
(nếu có) của ông và ông cũng chẳng phải bố tôi.
Đơn giản là tôi quí ông.
Ông họ Quyền, tôi họ Đào.HQ"Âm nhạc đỉnh cao không thể bình thường và càng không nên tầm thường. Đáng lẽ cuộc chơi này phải diễn ra sớm hơn".
"Một
nhạc sĩ chơi jazz đích thực hay hơn là một người giàu có. Tôi muốn khi
nhắm mắt, ít nhất mình phải có một chặng đường để người ta ghi nhận đó
là sự cống hiến".
"Với thị trường nhạc trẻ hiện nay, tất cả các
loại hình âm nhạc khác đều bị đẩy lùi. Nhạc cổ điển, cổ truyền phải có
Nhà nước nuôi. Nhạc jazz thì manh mún. Đắc (con trai Nghệ sĩ Quyền Văn Minh) còn rất trẻ, sẽ chờ thị trường chuyển đổi. Nếu chưa nổi danh thì thời cuộc chưa thay đổi".
"Tôi
cần tiền lắm, cuộc sống còn khó khăn... Nhưng tôi muốn cái giá của cuộc
đời mình phải khác. Hơn nữa, con đường tôi đi có rất nhiều cặp mắt dõi
vào, vừa động viên vừa kiểm soát.
Mình phải để các giảng viên, học trò trân trọng".
.